Op het Japanse eiland Omijima ligt het vissersdorpje Kayoiura. Tussen 1600 en 1900 leefden de vissers van de walvisjacht en – anders dan bij Nederlandse walvisvaarders – ging de jacht gepaard met rituelen en gebeden. Want wie een leven neemt verandert de kosmische orde en daar moet iets tegenover staan. Dode walvissen werden officieel bijgeschreven in het overlijdensregister van de Kogan-ji tempel, gewijd aan walvissen. Walvisfoetussen kregen een graf.
Hoewel de laatste walvisvangst door vissers van Omijia ruim honderd jaar geleden plaatsvond, bidden Boeddhistische nonnen in de tempel nog dagelijks voor het leven in zee. De gebeden zijn gericht aan de spirits van walvissen en ander zeeleven. In mei vindt een gedenkdienst plaats in de tempel voor de zielen van gedode walvissen.
Antropoloog Kumi Kato betoogt dat een duurzame relatie met de natuurlijke wereld niet zonder een vorm van spiritualiteit kan, een praktische handeling die wederkerigheid uitdrukt en uiting geeft aan respect voor alle leven. Een dergelijke vorm van spiritualiteit beschouwt zij als een dialoog gebaseerd op gelijkwaardigheid. Bij zo’n vorm van spiritualiteit hoort het besef dat een mens of samenleving niet meer neemt dan strikt noodzakelijk. En dat je iets teruggeeft voor datgene wat is gevangen en opgegeten. Dat iets kan een dankzegging zijn, een gebaar, offerande of gebed. Of een gedicht, zoals het prachtige gedicht ‘A Memorial for the Whales’ van de Japanse dichteres Misuzu Kaneko (1903-1930).
A memorial for the whales
Held late in spring when flying
fish are caught
When the temple bell travels
across the bay’s water
When fishermen dressed in
their formal attire
and hurry to the temple
A lone whale child
listening to the temple bell
cries alone missing its mother
and father
How far into the ocean
would the temple bell resonate?
[Vertaling Kumi Kato]